Tepe Faktörü Nedir?
Tepe faktörü, bir titreşim sinyalinin keskinliğinin veya dürtüselliğinin bir ölçüsüdür. Basitçe, tepe ivmenin RMS (etkin değer) ivmesine oranıdır ve bu nedenle birimsizdir. Bir sinyalin ne kadar "tepe" olduğunu tanımlar. Örneğin, kare dalga gibi düzgün bir sinyalin tepe faktörü 1 olabilirken, ani ve keskin çıkışlar içeren bir sinyal çok yüksek bir tepe faktörüne sahip olabilir.
Tepe faktörü, rulman arızası gibi mekanik sorunların erken tespitinde önemli bir gösterge olabilir. Rulman hasarının başlangıç aşamasında, iç bilezik, dış bilezik, yuvarlanma elemanları veya kafes periyodik ani sinyaller üreterek tepe faktörünün artmasına neden olur. Ancak hasar ilerledikçe, RMS değeri (payda) de artar ve bu da tepe faktörünün düşmesine yol açar. Bu nedenle, tepe faktörü tek başına kullanıldığında bazı dezavantajlara sahiptir ve rulman durumunu izlemek için gerçek tepe değeri gibi diğer parametrelerle desteklenmelidir.
Yüksek tepe faktörü, aşağıdaki mekanik sorunların bir göstergesi olabilir:
- Rulman Kusurları: Aşınmış veya hasarlı rulmanlar, yüksek frekanslı darbeler üreterek tepe faktörünü artır.
- Dişli Mesh Sorunları: Hatalı dişli teması, yüksek frekanslı titreşime ve dolayısıyla yüksek tepe faktörüne neden olabilir.
- Yanlış Hizalama: Mekanik hatalı hizalama, yüksek frekanslı titreşimle birlikte tepe faktörünü yükseltebilir.
- Mekanik Gevşeklik: Bağlantı elemanlarındaki gevşeklik, aşırı titreşim ve ani darbe sinyalleri oluşturarak tepe faktörünü artırabilir.
Sonuç olarak, tepe faktörü, titreşim analizinde önemli bir parametre olmakla birlikte, diğer sinyal özellikleriyle birlikte değerlendirilerek daha doğru bir teşhis sağlanmalıdır.
Tepe Faktörü için genel aralıklar 3 ile5 arası olup, tipik bilyalı rulmanlı elektrik motoru için, sağlam ve düzgün monte edilmiş koşullarda geçerlidir. 5 - 7 arası uyarı seviyesi olup 7 ve üstü değerler sürekli olması durumunda alarm kabul edilebilir.